10. 10. 2012
Venecijanska maska
Spremni da se upustite u igru
Istorijski arhivi po prvi put pominju venecijansku masku početkom 1268.godine u kontekstu starog zakona koji je zabranjivao neodgovarajuću upotrebu maske. U ovom dokumentu je naime, zabranjeno muškarcima da igraju "Igru jaja" dok im je maska na licu. Igra jaja bila je popularna među takozvanim mattaccini-ma koji su bacali jaja koja su bila ispunjena crvenom farbom na dame koje su prolazile venecijanskim kanalima. Bio je to prvi napis o maskama i postojanju istih koji je dostupan savremenom istoričaru mode i kostima.
Karneval u Veneciji postoji 900 godina, velika Mletačka republika bila je stecište mnogobrojnih trgovaca, pomorska i trgovačka velesila koja je vekovima suvereno vladala morskim stazama i bogazama, te se raskošno uzdizala iznad mnogobrojnih kanala. Serenissima, kako su Veneciju zvali građani Mletačke republike, je maske po prvi put pominjala u zakonima koji su ograničavali upotrebu iste van karnevalskih dana u trenutku kada je dekadencija doživljavala vrhunac u životima njenih građana. Tako je još od samog početka XIV veka počelo da biva sasvim uobičajeno da se proglašava nebrojeno mnogo dekreta koji su bili vezani za čuvenu venecijansku masku, koji su zabranjivali upotrebu maski van karnevalskih dana, u crkvama, uz oružije...pa sve do onih koje su maske zabranjivali prostitukama ili muškarcima koji su posetioci kazina.
Ovo je i period kada je maska često bila savršen zaklon za prljave poslove i odnose koji nisu trebali biti javni ili makar očiti.
S druge strane Venecija je negovala i kult maske, kao svojevrsnog simbola slobode i bunta protiv socijalnih normi ponašanja, spremnosti da se upusti u igru, promeni identitet i na trenutak postane neko drugi, dajući mogućnost da u toj igri i nemoralno bude prihvatljivo.
Negde tokom XV veka, grupa mladih venecijanskih plemića je u cilju što boljeg provoda tokom Karnevala osnovala prvi, od kasnije mnogobrojnih "Compagnie della Calza". Bili su to prvi kodeksi koji su definisali stil i estetiku maske tokom kanevala. Od 1487. do 1565. godine stvoreno je više od 23 udruženja sličnog tipa koja su propisivala estetiku i način zabave na karnevalu. U nekim slučajevima dešavalo se da momci i preteraju u idejama i inspiraciji, pa je 1600. godine došlo i do privremene zabrane nošenja maski, koja se završila na tome da se posebnim dekretima dozvoljavalo da se iste nose tokom oficijelnih ceremonija i javnih okupljanja. Savet Serenissime doneo je odluku da se maske ipak nose isključivo tokom Karnevala, s tim da se kršenje ove odluke u bilo kom obliku surovo kažnjavalo. Kurioztet koji je ostao upamćen je da je dekret koji je zabranjivao upotrebu maske u hazarderskim igrama, donet nakon što je otkriveno da se tokom dugih partija iza maski kriju lica najuglednijih venecijanaca.
Proizvodnja maski je ekskluzivno venecijansko zanatsko nasleđe. 1773.godine postojalo je 12 zanatskih radnji koje su izrađivale nadaleko poznate venecijanske maske. Potražnja je bila tolika da postoje tragovi da je u tom periodu postojalo i veoma mnogo onih koji su maske proizvodili na crno i prodavali ih i van tržišta Venecije. 1776.godine donet je još jedan dekret, koji je promovisao vrednosti i čast familije, propisujući ženama da u pozorište idu uvek sa maskom i ogrtačem. Na taj način se štitila od žena od nepristojnih pogleda, kažu istoričari.
Po padu Venecije u ruke Austrije, originalna verzija proslave karnevala doživela je izmene koje su po slovu zakona zabranjivale upotrebu maske sem za potrebe privatnih ili elitnih proslava i ceremonija za koje je to posebno bilo odobravano. Bio je to i akt Austrijskog carstva koje je na specifičan način pokazivao da je Venecija postala samo provincija velikog carstva a ne Serenissima nepobediva republika Venecija.
Ipak, nakon nekog vremena, Austrija je iznova dozvolila da se koriste maske tokom karnevalskih dana i time nastavila sa viševekovnom tradicijom. Ova tradicija je nastavljena i u savremenom dobu, kada se tokom venecijanskog karnevala slavi umetnost i kreativnost koja svake godine zadivi milione posetalaca Karnevala na Trgu Svetog Marka. Pored toga savremeno doba je donelo i mogućnost da se maska u samoj Veneciji kupi za par eura. To je ona na kojoj piše Made in China. Ukoliko želite da kupite neku od onih koje su izrađene u veneijanskim starim radnjama za izradu maski, cifra se penje do 100 puta više.
